Konopie od dawna budzą zainteresowanie naukowców ze względu na swoje unikalne właściwości zdrowotne. W ostatnich latach szczególną uwagę zwrócono na ich potencjał neuroprotekcyjny, czyli zdolność do ochrony układu nerwowego przed uszkodzeniami i degeneracją. Zrozumienie mechanizmów działania kannabinoidów, takich jak THC i CBD, może rzucić nowe światło na leczenie chorób neurodegeneracyjnych i urazów mózgu.

Czym jest neuroprotekcja?

Neuroprotekcja odnosi się do procesów, które chronią neurony przed uszkodzeniami wywołanymi przez stres oksydacyjny, stany zapalne, toksyny, urazy czy choroby neurodegeneracyjne, takie jak Alzheimer, Parkinson, czy stwardnienie rozsiane (SM). Substancje neuroprotekcyjne mogą spowalniać procesy degeneracyjne, a nawet wspierać regenerację układu nerwowego.

Mechanizmy Działania Fitokannabinoidów
Fitokanabinoidy oddziałują na receptory CB1 i CB2, zlokalizowane odpowiednio w układzie nerwowym i komórkach układu odpornościowego. Główne mechanizmy działania to:

1. Redukcja stresu oksydacyjnego
   Fitokanabinoidy pomagają zmniejszać ilość reaktywnych form tlenu (ROS), które powodują uszkodzenie białek, lipidów i DNA w komórkach mózgowych. Zmniejszenie stresu oksydacyjnego odgrywa kluczową rolę w ochronie neuronów, szczególnie w schorzeniach takich jak choroba Parkinsona czy Alzheimera​.
2. Łagodzenie neuroinflamacji
   Receptor CB2, szczególnie obecny w mikrogleju (komórkach odpornościowych mózgu), działa przeciwzapalnie. Fitokannabinoidy mogą zmniejszać uwalnianie cytokin prozapalnych, które są kluczowym czynnikiem w chorobach neurodegeneracyjnych​.
3. Wpływ na neurogenezę
   W niektórych obszarach mózgu, takich jak hipokamp, fitokannabinoidy stymulują wzrost nowych neuronów, co może poprawić funkcje poznawcze i pamięć

Zastosowania w Leczeniu Chorób Neurologicznych

1. Choroba Alzheimera

W chorobie Alzheimera agregacja beta-amyloidu prowadzi do utraty funkcji neuronów. Fitokannabinoidy mogą zmniejszać tę agregację, a także redukować stres oksydacyjny i stan zapalny, które przyspieszają postęp choroby. W badaniach na modelach zwierzęcych THC obniżało poziom beta-amyloidu w mózgu o 40%, co wiązało się z poprawą pamięci i zdolności poznawczych​.

2. Choroba Parkinsona

W przypadku Parkinsona, degeneracja neuronów dopaminergicznych w istocie czarnej prowadzi do spadku koordynacji ruchowej. Fitokannabinoidy zmniejszają objawy motoryczne i bólowe, jednocześnie działając neuroprotekcyjnie poprzez redukcję procesów zapalnych w mózgu. CBD wspiera także neurogenezę, co może opóźniać progresję choroby​. Medyczna marihuana może pomóc w łagodzeniu objawów drżenia mięśniowego, ale efekty mogą być stopniowe i różnić się w zależności od osoby, dawki oraz formy stosowanej marihuany

3. Stwardnienie rozsiane

W stwardnieniu rozsianym dochodzi do niszczenia osłonek mielinowych neuronów. Fitokannabinoidy, takie jak THC i CBD, zmniejszają spastyczność mięśni, poprawiają funkcje motoryczne i redukują przewlekły ból, co znacznie poprawia jakość życia pacjentów​.

Stymulacja neurogenezy

Neurogenezę, czyli proces powstawania nowych neuronów, obserwuje się głównie w hipokampie. Kannabinoidy, szczególnie w niskich dawkach, mogą zwiększać aktywność neurotroficznego czynnika pochodzenia mózgowego (BDNF), który stymuluje wzrost nowych komórek nerwowych i poprawia plastyczność synaptyczną. Ma to kluczowe znaczenie w leczeniu depresji, zespołu stresu pourazowego (PTSD) oraz neurodegeneracji.

Ciekawostki naukowe

W Hiszpanii zidentyfikowano mechanizm, w którym fitokannabinoidy zmniejszają stres oksydacyjny w komórkach glejowych, co ma znaczenie dla leczenia stwardnienia zanikowego bocznego (ALS).

W 1998 roku badania przeprowadzone przez National Institute of Mental Health wykazały, że CBD jest silniejszym przeciwutleniaczem niż witamina C i E.

Badania nad THC wykazały, że może zwiększać przepływ krwi w mózgu, co potencjalnie wspiera funkcje poznawcze.

Podsumowanie

Fitokannabinoidy oferują szerokie możliwości w ochronie zdrowia mózgu, jednak ich pełen potencjał wymaga dalszych badań. Współczesne badania sugerują, że odpowiednie dawki mogą wspierać regenerację mózgu i spowalniać progresję chorób neurodegeneracyjnych. Terapie oparte na fitokannabinoidach mogą stać się istotnym uzupełnieniem w leczeniu schorzeń neurologicznych.

Źródła

1. MDPI – Neuroprotection and Beyond: The Central Role of CB1 and CB2 Receptors in Stroke Recovery​.
2. MDPI – Inhibition of Oxidative Stress and Related Signaling Pathways in Neuroprotection​.
3. ScienceDirect – Recent Advances in Cannabinoid Research in Neuroprotection​.